Liberiyaya səyahətdən əvvəl bilsəydim dediyim 10 şey

Ziyarət edəcəyiniz ölkə haqqında çoxlu məlumatınızın olması həmişə yaxşı bir fikirdir. Bu baxımdan Liberiya, haqqında az adamın bildiyi ölkədir. Yəni Liberiyaya səyahəti planlaşdırmazdan əvvəl bilməniz gərəkən şeylər var. Liberiya haradadır? Qərbi Afrikada, Atlantik okeanı sahilindədir. Liberiya şərqdə Kot-d'İvuar, şimalda Qvineya və qərbdə Syerra-Leone ilə həmsərhəddir. Liberiyanın paytaxtı haradır? Monroviya, Liberiyanın paytaxtı olmaqla yanaşı, ən çox əhalisi olan şəhəridir. Liberiyaya səyahət etmək təhlükəsizdirmi? Ümumiyyətlə, Liberiya xəbərlərinin də göstərdiyi kimi, bu ölkə seçə biləcəyiniz ən etibarlı seçimlərdən biri deyil. Bu suala daha sonra ətraflı cavab verəcəyəm. Liberiyaya necə səyahət etmək olar? Əsas seçim hava yolu ilə səyahət etmək olacaq. Bu yazıda Liberiyaya səyahətdən əvvəl bilməli olduğunuz 10 şeyi dəqiqləşdirməklə yanaşı, yuxarıdakı suallar haqqında daha çox məlumat verməyə çalışacağam.

1. Bu ölkə haqqında bir çox şeyi bəyənməyəcəksiniz

Liberiyaya səyahətdən əvvəl yüksək gözləntiləriniz olmasın. Çox optimist səslənmədiyini bilirəm, amma həqiqət budur. Gözləntilərinizin yüksək olması sizi Liberiyaya çatar-çatmaz məyus edə bilər. Ölkə iki vətəndaş müharibəsindən əziyyət çəkib. Ən xoşagəlməz məqam ondan ibarətdir ki, ikinci vətəndaş müharibəsində mübarizə aparan tərəflərin hərbi qüvvəsində, bəziləri hətta 6 yaşında olan 20.000 uşaq var idi. Vətəndaş müharibəsi çoxdan bitsə də, izləri hələ də ölkənin müəyyən bölgələrində mövcuddur. Liberiyada rutin həyat tərzinizi davam etdirə bilməyəcəyinizi də unutmamalısınız. Məsələn, gecə və hətta səhər erkən saatlarda qaçmaq və ya velosiped sürmək təhlükəlidir.

2. Heç vaxt kran suyu içməyin!

Evdə istifadə etmək üçün, məsələn içmək və yemək bişirmək məqsədi ilə, qablaşdırılmış su almanız tövsiyə olunur. Burada kran suyu içmək intihara cəhd etmək kimidir. UNICEF-ə görə, Liberiya əhalisinin təxminən yüzdə 10-u təhlükəsiz və içməli suya sahibdir. Su təhlükəsizliyi baxımından Liberiyanın paytaxtından nə xəbər? Dediklərimiz elə Monroviya üçün də keçərlidir. Paytaxtda etibarlı içməli su olmayan bir çox yer var. Hətta dişlərinizi fırçalayarkən belə qablaşdırılmış sudan istifadə etməlisiniz. Paketlənmiş su, sağlıqlı su əldə etmək üçün adətən təhlükəsiz və ucuz bir seçimdir.

3. Zəif yol təhlükəsizliyi

Liberiyaya necə səyahət edəcəyinizi düşünürsünüzsə, cavab hava yolu ilədir. Ancaq əvvəlcə qonşu ölkələrə səyahət etməyi və sonra Liberiyaya avtomobil və ya avtobusla getməyi planlaşdırırsınızsa, seçiminizi yenidən gözdən keçirməlisiniz. Buna səbəb, Liberiyada yol təhlükəsizliyinin zəif olmasıdır. Monroviya xaricindəki yerlərdə yol təhlükəsizliyi lazımi səviyyədə deyil. Həm də yollar pis asfaltlanıb və işıqlandırılıb. Bəzən, liberiyalı sürücülər çox aqressiv olur və yol qanunlarına tabe olmurlar, bu da avtomobil qəzası ehtimalını artırır. Yolların keyfiyyəti yağışlı mövsümlərdə daha çox problem yaradır və hətta dörd təkərli nəqliyyat vasitələri belə bəzi yerlərə getməkdə yetərsiz qalır. Qeyri-standart yol şəraiti, baxımsız avtomobillər və ümumi yanacaq çatışmazlığı səbəbindən, Liberiya səyahətinizdə maşın idarə etməkdən qaçınmalısınız. Bir çox yol qovşağında işıqforun olmaması, gecə vaxtı avtomobil sürməyi daha da stresli edə bilər.

4. Təkbaşına alış-veriş etməyin

Liberiyada alış-veriş umduğunuz ən yaxşı təcrübələrdən biri olmaya bilər. Əvvəla, getmək üçün müxtəlif çeşidli mağazalar yoxdur. Bəzən vətəninizdə istifadə etdiyiniz üz kremi kimi əsas ehtiyacları belə tapmaq qeyri-mümkündür. Bəzi geyim mağazalarında paltardəyişmə otaqları yoxdur. Bir çox şey satın alıb, onları öz ölkənizdə olduğu kimi küçədə əlinizdə aparakən də diqqətli olmalısınız. Səbəbi, asanlıqla oğru və cibgirlərin hədəfinə çevrilməyinizdir. Üstəlik, yerli satıcılar əcnəbi olduğunuzun fərqinə varan kimi hər şeyə görə, hətta dondurma üçün belə daha çox pul alacaqlar. Beləliklə, alış-verişə getməniz üçün liberiyalı dost tapmağınız tövsiyə olunur. Qoyun satıcılarla o danışsın və malları münasib qiymətlərə alsın.

5. Cinayət ehtimalı yüksəkdir

Liberiyaya səyahət təhlükəsizdirmi? Daha əvvəl də cavablandırdığım kimi, bu ölkədə o qədər də güvəndə deyilsiniz. Səyahətiniz zamanı çox ehtiyatlı olmalısınız. Çanta oğurluğu kimi xırda cinayətlər əksər ictimai yerlərdə, xüsusilə də bazarlarda adi haldır. Bu səbəbdən pasportunuz və digər vacib sənədlərinizə qarşı son dərəcə diqqətli olun və onları çantanızda saxlamayın. Ümumi tövsiyələrə həyati önəm daşıyan sənədlərinizi ən təhlükəsiz yerdə saxlamaq, çantalarınızı nəzarətsiz qoymamağa çalışmaq və ictimai yerlərdə qiymətli əşyalarınızla övünməkdən qaçınmaq da daxildir. Liberiyada cinayətkarların adətən silahlı olduqlarının və təəssüf ki, xarici qonaqların cinsi təcavüz və ya qətl qurbanı ola biləcəyinin fərqində olmalısınız. Bəzən Monroviya və ətraf ərazilərdə silahlı ev soyğunları baş verə bilir, buna görə mümkün olan ən təhlükəsiz ərazidə yaşayış yeri tapmanız tövsiyə olunur.

6. Kirayə haqqını əvvəlcədən ödəməlisiniz

Ölkədə kirayə ödənişlərinin əvvəlcədən tələb edilməsi kimi bəzi fərqli adət və ənənələr mövcuddur. Bir qürbətçisinizsə və Liberiyada bir neçə ay, bəlkə də bir il qalacaqsınızsa, rahat bir ev və ya mənzil tapmaq yeni həyatınıza uyğunlaşmaq üçün vacibdir. Bu "əyləncəli" hissənin başladığı zamandır, çünki sizdən kirayə haqqınızı əvvəlcədən bir neçə aylıq, bəzən isə 6-12 aya qədər ödəməniz istəniləcək. Ayrıca ölkənizdə olarkən Monroviyada yaxşı bir yer tapmaq çətindir. Çünki Liberiyaya pul göndərmək bank xərcləri baxımından baha başa gələcək və bundan başqa, yerin keyfiyyəti də şəkillərdən fərqli ola bilər. Əgər Liberiyada dostunuz varsa, onun uyğun qiymətə yaxşı bir ev tapmanızda böyük yardımı toxunacaqdır.

7. Keyfiyyətsiz tibbi xidmət

Tibbi xidmətin göstərilməsi baxımından Liberiyaya səyahət təhlükəsizdirmi? Baxır vəziyyətə. Dərmanların asanlıqla əldə edilə bilməyəcəyindən agah olmalısınız. Liberiya xəbərlərindən ən təhlükəli yoluxucu xəstəliklərdən biri olan Ebolanın başladığı yerin məhz Liberiya olduğunu eşitmiş olmalısınız. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının verdiyi məlumata görə, 2015-ci ilin may ayından etibarən Liberiya Ebola xəstəliyindən azaddır. Virus ölkədə mövcudluğunu dayandırsa da, keyfiyyətli dövlət tibb müəssisələri və təcili yardım xidmətlərinin olmaması səbəbindən, Liberiyaya səyahət risk təşkil edə bilər. Monroviyada özəl tibbi xidmətlər mövcuddur, lakin bu, çox bahalıdır. Ağır yaralanmalara yol açan avtomobil qəzası yaşadığınız halda, təxliyə olunmanız lazım gələ bilər. Buna görə də tibbi təxliyə daxil, bütün ehtiyaclarınızı əhatə edən tibbi sığortaya sahib olduğunuzdan əmin olun.

8. Nağd əsaslı iqtisadiyyat

Ölkənin pul vahidi Liberiya dollarıdır (LRD). Liberiya iqtisadiyyatı əsasən nağd pula söykənir. Yerli valyuta ilə yanaşı, ABŞ dollarından istifadə ölkə daxilində geniş yayılmışdır. Bəzi böyük otellər kartla ödənişi qəbul edir. Monroviyada ATM-lər mövcuddur, lakin çox məhdud bir sayda. Yuxarıdakıları nəzərə alsaq, Liberiyaya kifayət qədər nağd ABŞ dolları ilə getməli, ancaq onları mümkün qədər güvənli yerdə saxlamalıyıq.

9. Qadınlar və LGBTQ səyahətçiləri üçün risklidir

Tək xanım səyahətçilər Liberiyanı ziyarət edərkən diqqətli olmalıdırlar. Küçədə gəzən tək qadınlar, xüsusən gecə saatlarında sözlü və cinsi təcavüzə, hətta qaçırılmağa məruz qala bilərlər. Əcnəbi qadınlar diqqətləri(!) cəlb edə bilər. Qadın səyahətçilərə olan maraq bəzən müsbət ola bilər, lakin əsasən cibgirləri və cinayətkarları cəlb edəcəklərini unutmaq olmaz. Liberiyadakı qanun, eyni cinsli şəxslər arasında cinsi münasibətlərə icazə vermir. Bu səbəbdən LGBTQ şəxslərin Liberiyanı ziyarət etmələri ümumiyyətlə tövsiyə edilmir. Onlar həmçinin cinsi oriyentasiyasına görə ictimai istismardan və ayrıseçkilikdən əziyyət çəkə bilərlər.

10. Elektron cihazlarınızı qoruyun

Liberiyada elektrik axını qeyri-sabit ola bilər. Bu, elektron cihazlarınızın, xüsusilə də noutbuklarınızın zərər görməsinə səbəb ola bilər. Liberiyaya səyahət edənlərə cihazlarını qorumaq məqsədilə bir-iki stabilizator gətirmələri tövsiyə olunur. Onları oteldən də əldə edə bilərsiniz. Əgər ev kirayə götürmüsünüzsə, yerli mağazalarda təxminən 15 ABŞ dollarına stabilizator ala bilərsiniz.