Yer üzünün ən qədim yaşayış mərkəzlərindən biri olan Somali Afrikanın buynuzunda yerləşir və əhalisi 15 milyondan çoxdur. Arxeoloqlar hələ də ölkə ərazisində müxtəlif tarixi əsərlər tapmağa davam edirlər. Səhralıq və zəngin keçmiş bir çox səyahətçiyə çəkici gəlir. Ancaq Somaliyə səyahət etmək istəyən hər kəs üçün məsləhətimiz bu sualın cavabını axtarmaqdır: Somaliyə səyahət etmək təhlükəsizdirmi? Biz bu gün Somali haqqındakı bu və digər çox soruşulan suallara cavab tapmağa çalışacağıq ancaq ilk öncə həyatdakı heç nəyin ucuz başa gəlmədiyini və çətinliklərin həyatın dadı-duzu olduğunu xatırlatmaqda fayda var.
Somalidə hansı dildə danışıldığını bilirsinizmi? Ölkədə əsas dillər ingilis və italyan dilləridir. Somali səyahətinizdən əvvəl bir neçə əsas söz öyrənməyə çalışın, çünki Somaliyə səyahət edən bir çox səyahətçiyə görə ölkə gözləntilərindən fərqlidir.
İndi isə keçək Somaliyə səyahət etməniz və etməməniz üçün 10 səbəbə.
Somalinin siyasəti əksər Afrika ölkələrində olduğu kimi çox dəyişkəndir. Ölkədə təhlükəsizlik səviyyəsinin aşağı olması və daha bir neçə faktor səbəbindən insanlar terror qruplarına qoşulur, nəticədə problemlər yaradırlar. Belə problemli hallar tez-tez seçkilər, xüsusilə də prezident seçkiləri zamanı baş verir. 2020-ci ilin oktyabr-fevral ayları arasında ölkədə prezident seçkisi olacaq, ona görə də bu dövr Somali səyahəti üçün yaxşı vaxt deyil. Ancaq əgər getməkdə israrlısınızsa, izdihamlı yerlərdə, hava limanları, məktəblər kimi major strateji zonalarda uzun müddət qalmamağa özən göstərin. Ölkənin demək olar ki, hər yerində Somali vətəndaş müharibəsinin təhlükəsi hökm sürür.
Bunun xaricində terrorizmin digər ən geniş yayılmış növü isə adam qaçırmaqdır. Son illərdə Somalidə, hətta Somalinin paytaxtı Moqadişoda bir neçə belə hadisə baş verib. Putlend və Somalilend ölkədə bu kimi hallara ən çox rast gəlinən iki regiondur. Somaliyə səyahətdə qərarlı olsanız belə, yaxşı olar ki, ölkənin cənub hissəsini ziyarət etməyəsiniz.
Somalinin polis qüvvəsi tamamilə effektsizdir. Polis qüvvələrinin xalq arasında etibarı yoxdur, bəzi insanlar üçün isə polis Somalinin quldurlarıdır, çünki onlar bir çox pis əməlin iştirakçısı olublar. Polislər iflas və korrupsiya səbəbi ilə heç bir problemi vaxtında həll etmirlər. Qanunlara riayət olunmur və kobud şəkildə pozulur. Somali xalqı qeyri-sabit təhlükəsizlikdən, aşağı səviyyəli siyasi şəffaflıqdan və səmərəsiz polis sistemindən bezib. Somalidə hansı dildə danışıldığını bilməyən bir turist üçün polisləri köməyə çağırmaq konkret olaraq pis bir fikirdir.
Bu qitəyə səfər edirsinizsə, Afrikanın tibb sisteminin dünyadakı digər sistemlərdən daha betər olduğunu unutmayın. Somaliyə səyahətdən öncə ölkədə inkişaf etmiş xəstəxana sisteminin olmamasını da hesaba qatın. Somali səfərinizi bir yaşından kiçik uşağınızla birlikdə edirsinizsə ona mütləq qızılca peyvəndi vurdurun. Su çiçəyi, qrip və s. əleyhinə peyvəndlər ölkəyə gəlməzdən əvvəl tətbiq olunmalıdır. Səyahətçilərin çoxu Malyariya, Tifoid və Hepatit A peyvəndlərindən də istifadə edir. Yaşınız 40-dan çoxdursa, Somaliyə getməzdən iki həftə əvvəl Hepatit A-ya qarşı peyvənd etdirməniz mütləqdir. Malyariya üçün ölkəyə səfərinizdən əvvəl, səfəriniz zamanı və sonrasında bir resept alacaqsınız. Tifoid qızdırması Somaliyə səyahət edənlərin çoxunun əziyyət çəkdiyi yayılmış xəstəliklərdən biridir. Xəstəlik natəmiz su mənbələri və yanlış qidalanma səbəbindən baş verə bilər. CDC Somaliyə səyahət edən hər kəsin bu xəstəliyə qarşı peyvənd olunmasını tövsiyə edir.
Daha öncə də qeyd etdiyimiz kimi, Somali səyahətiniz zamanı izdihamlı yerlərdən uzaq durun və yanınızda dostunuz və ya qohumunuz yoxdursa Somali xalqı tərəfindən təşkil edilən tədbirlərə qatılmayın. Çünki xalq sosial status səbəbi ilə alışmağa hazır kibrit çöpü kimidilər. Olduğunuz yerdə hər an vətəndaş müharibəsi başlaya bilər, ona görə də çox diqqətli olmalısınız. Hətta Somalidə insanların topluluq halında qaçdığı zaman çökən yerlər belə var və bu belə bir ölkə üçün normaldır.
Somaliyə səyahət zamanı yalnızca ictimai nəqliyyat sistemindən istifadə edin, çünki onların təhlükəsizliyi dövlət tərəfindən təmin olunur. Ancaq dolu avtobus və qatarlardan uzaq durun. Bu tip yolculuqlar sağlamlığınız üçün təhlükəlidir - hər növ qripə yoluxa bilərs və ya oğurluqla üzləşə, kiçik xəsarətlər ala bilərsiniz. Köhnə nəqliyyat vasitələrinə də minməyin. Taksidən istifadə edəcəksinizsə, ya dövlətə aid olanları seçməyə ya da lisenziyalı olmasına mütləq fikir verin.
Yuxarıda sadalanan nəqliyyat metodlarından istifadə etmək istəmirsinizsə avtomobil, motosikl və ya bənzər nəqliyyat vasitələri idarə etməyi seçə bilərsiniz. Ancaq spirtli içki qəbul etdikdən sonra heç bir halda maşın sürməyin. Yerli təyyarələrdən və ya planlaşdırılmayan hava yolları şirkətlərindən (eng. Non-scheduled airline) istifadə etməyin.
Lag Badana Milli Parkı Hind okeanının sahillərində yerləşir. Qızıl rəngli qumlar və parlaq günəş... Bu park ailəniz və dostlarınızla birgə vaxt keçirmək üçün əla bir yerdir. Çimərlik mumlu palma ağacları ilə doludur. Bir çox insanın fikrinə əsasən, Somali çimərliklərdə vaxt keçirmək üçün dünyadakı ən yaxşı yerdir. Bir çox fakt onu göstərir ki, insanlar bu ölkəyə yalnız çimərliklər üçün təşrif buyururlar.
Bu milli parkın yeganə mənfi cəhəti Somalinin cənub hissəsində olmasıdır. Ölkənin bu hissəsi Somali quldurlarının nəzarəti altındadır və səyahətçilər üçün təhlükəlidir. Diqqətli olun!
Moqadişo Somalinin paytaxtıdır. Bir çox insan bir çox səbəbdən Moqadişunu tanıyır. Ölkənin demək olar ki, ən təhlükəsiz şəhəridir, amma yenə də Somaliyə səyahət etməyin təhlükəsiz olub olmadığını yerli sakinlərdən soruşmalısınız. Hər bir səyahətçi Somalidə vətəndaş müharibəsinin davam etdiyini anlamalıdır.
Şəhərdəki ən müasir və ən yeni bina hava limanıdır. Türk sərmayəsi ilə tikilən bina şəhərdəki və böyük ehtimalla ölkədəki ən modern binadır. Hava limanının ətraf bölgələri xüsusi polis qüvvələri tərəfinfən qorunur. Moqadişodan İstanbula və Dubaya uçuşlar var.
Puntlend ölkənin şimal hissəsində yerləşir və Somalinin muxtar bölgəsidir. İskuşuban isə Putlenddəki qədim yaşayış məskənidir. Bura okeanın sahilində yerləşən divara bənzər bir mağaradır. İskuşuban günümüzdə də çox sayda balıq , molyusk və kalamar növləri də daxil olmaqla dəniz resursları ilə doludur. Okean bitkilərini sınamaq istəyirsiniz? Buyurun! Üstəlik bu yer tanınmış da deyil. Əgər burada balıq ovlamaq və ya kamp qurmaq istəsəniz bu haqda Somalı əhalisindən xüsusi tövsiyələr əldə edə bilərsiniz.
İskuşuban haqqında köhnə rəvayətlər var. Majeerteenia Sultanlığı qədim qəbilə toplusu idi və İskuşubanda yerləşmişdilər. 20-ci əsrdə, Afrikanın əksər regionları kimi, Somali də Fransa müstəmləkəsini "qarşıladı". Qəbilələr Fransa səlahiyyətliləri tərəfinfən öldürüldü və ya itaətə tabe edildi və demək olar ki, hamı zorla fransızca öyrəndi.
Osmanlı İmperiyası ölkəyə sülh gətirdi. Yeni binalar inşa edildi, şəhərlər salındı. Bu şəhərdəki yaşayış məskənlərinin dizaynından binalarda incəliklə işlənmiş naxışları sənət əsəri kimi görə bilərsiniz. Berbera, ölkədə Somali çimərliklərin və arxitektura bütövlüyünün olduğu bir başqa yerdir. Somaliyə səyahət zamanı Berberanı ziyarət etməmək günah olar.
Hergeisa Somalidəki limanlardan biridir və yerli sakinlər buranı ölkənin içindəki ölkə olaraq təsvir edirlər. Hargeisa öz qubernatorlarına, öz qaydalarına sahib olan bir ştatdır. 1991-ci ildən bəri ölkədən ayrı fəaliyyət göstərməyə başlayan şəhər haqqında qeyri-adi olan budur ki, BMT də şəhərin suverenliyini qəbul edib. Bir çox səyahətçi, Hargeisanın bütün Somalidə yeganə təhlükəsiz şəhər olduğunu söyləyir. Somaliyə səyahət etməyi düşünürsünüzsə Hargeisanı öz “ziyarət ediləcək yerlər” siyahınıza salmalısınız. Eyni zamanda şəhər Somali quldurları üçün əlçatmaz bir nöqtədir.
Bu yer Somalilendin paytaxtı Hargeisanın xaricində, təpələr və hündürlüklər arasındadır. Şəhərin əhəmiyyəti Somaliland tarixini təmsil etməsindədir. Burada Somali və onun zəngin tarixi haqqında doğru məlumatlar əldə edə bilərsiniz. Hətta bəzi yerlərdə mağara rəsmləri görə bilərsiniz. Laas Geel ölkənin inkişaf etmiş bir hissəsi deyil və yalnız təbiət sevərlər tərəfindən ziyarət olunur.