Liviyaya səyahətdən əvvəl bilsəydim dediyim 10 şey

Aytən Axundova24 December 20211338 views5 min. read
Liviyaya səyahətdən əvvəl bilsəydim dediyim 10 şey

Liviya, Leptis-Maqna, Kirenaika və Sabrata da daxil olmaqla mövcud olan ən gözəl Roma və Yunan xarabalıqlarından bəzilərini Liviya sahillərinə vəsiyyət edən qədim mədəniyyətlər qovşağıdır.

Liviya haradadır? Liviya Afrikanın şimalında yerləşən əsasını müsəlmanların təşkil etdiyi dövlətdir. Altı ölkə ilə əhatə olunmuşdur: Tunis, Əlcəzair, Sudan, Çad, Misir və Niger.

Liviyanın paytaxtı haradır?

leptis magna

Liviyanın paytaxtı və ən böyük şəhəri Tripolidir. Təxminən 7,2 milyon insana ev olan Liviya, ərazisinə görə Afrikanın 4-cü ən böyük ölkəsidir.

Liviyada tam əhali qeydiyyatı və ya demoqrafik statistika yoxdur. Liviya böhranından əvvəl ölkədə yaşayan 7.000.000-dan artıq əhalinin bir milyondan çoxu mühacir idi. Bu məqalədə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı Katibliyinin İqtisadi və Sosial Məsələlər Departamentinin Əhali şöbəsi tərəfindən 2019-cu ildə hazırlanan “World Population Outlook” -un yenidən işlənmiş nəşrindən götürülmüş təxminlər əks olunub.

Liviya əhalisinin əksəriyyəti paytaxt Tripolidə yaşayır. Əhali baxımından ikinci ən böyük şəhər Benqazidir.

1. Bütün tarixi boyunca Liviyanın yalnız bir kralı olub

king of libya

Liviyanın ilk və son monarxı Kral I İdris olaraq bilinirdi. O, Senussiyə təriqətində dünyaya gəlmiş həm siyasi, həm də dini lider idi. Kral I İdris 1951-ci ildə, müstəmləkəçiliyin sonunda Liviya kralı olmamışdan əvvəl Kirenaika Əmiri vəzifəsini icra etmişdir. Kralın hakimiyyəti onun mühafizəkarlığı səbəbindən məşhur deyildi. Kral I İdris 1969-cu ildə, sonradan bu vəzifəni onun yerinə icra edəcək Muəmmər Qəddafinin rəhbərlik etdiyi çevriliş nəticəsində devrildi.

2. Afrikanın ən böyük neft ehtiyatları buradadır

oil reserve in libya

Liviya və Liviya neftinin bir-birindən ayrılması mümkün deyil. Liviyada 1950-ci illərdə neft yatağının kəşfi, əvvəllər dünyanın ən yoxsulları arasında olan ölkə üçün böyük bir dönüş nöqtəsi oldu. 2010-cu il etibarilə ölkənin illik neft hasilatı gündə 1,65 milyon barel olmuşdur. Bu gün Liviya ixracatının və hökumət gəlirlərinin böyük hissəsini neft və neft məhsulları təşkil edir. Cənubi Afrika Respublikası, Nigeriya, Əlcəzair, Misir və Kamerunla birgə Afrikanın ən yaxşı iqtisadiyyata sahib 15 ölkəsindən biridir. Ancaq ölkənin yaxın keçmişdəki qeyri-sabit siyasi vəziyyəti dünya bazarındakı neft qiymətlərində dalğalanmalara səbəb oldu.

Liviya Vətəndaş Müharibəsi

war painting

Neftlə zəngin olan Liviya, Ərəb Baharı hərəkatı və 2011-ci ildə NATO-nun Qəddafiyə qarşı gəlməsi ilə xaos içində idi. Qəddafinin süqutundan sonra demokratik dövlət qurmaq cəhdləri, 2014-cü ildə rəqib hökumətlər arasındakı yeni Liviya Vətəndaş müharibəsinə çevrildi.

Liviyada İŞİD kimi ekstremistlər də daxil olmaqla silahlı qruplar geniş yayılıb və qanun-qaydasız bu ölkə Afrikanın hər yerindən Avropaya getmək məqsədi ilə gələn insanlar üçün əsas tranzit nöqtəyə çevrilib.

3. Liviyada din

capial of libya

Müsəlman ölkə kimi tanınmasına baxmayaraq, Liviya zəngin xristian tarixinə malikdir.

Bugünkü Liviya və Liviya dini, xristianlığı ölkədəki minor din olaraq təqdim edəcəkdir. Hərçənd ki, ölkənin güclü xristian kökləri var. Liviya ilə əlaqəli iki vacib İncil fiquruna nümunə Kirenalı Simon və Müqəddəs Markdır. İsa Məsihə xaçını daşımaqda kömək etmək məcburiyyətində qalan Simon, Kirenalı idi. Kirena yüz illər əvvəl mövcud olan bir Liviya şəhəri idi. Digər tərəfdən, Mark İncilini yazan Müqəddəs Mark, 49-cu ildə Misirdə Alexandria kilsəsini qurdu. Bu kilsə isə öz növbəsində, Liviyada mövcud olan bir çox Şərqi pravoslav kilsəsinə, Kopt və Yunan pravoslav kilsəsinə təkan verdi.

4. Liviya bölgələri

libya map

Xəritədə Liviya: Fəzzan Liviyanın cənub-qərb hissəsində idi; Kirenaika ölkənin şərq hissəsini təşkil edirdi; Tripolitaniya isə Liviyanın şimal-qərb hissəsini əhatə etmişdi. Bu gün ölkə üç inzibati bölgəyə ayrılıb. Onlar isə öz növbəsində “shabiyah” adlanan 22 hissəyə bölünüb.

5. Liviya səhrası

desert

Liviya səhrası Böyük Səhranın şərq və şimal hissələrini əhatə edir. Belə ki, bu səhra Saxara səhrasının Liviya ərazisində yerləşən hissəsidir. Liviya səhrası Saxaranın ən vəhşi, ən quraq və ən ucqar bölgəsi kimi tanınır. Temperaturu gündüz 50 dərəcə Selsi-yə çatan bu bölgədə on illərlə yağış yağmaya bilər. Liviya səhralıqları çox təsir edicidir. Onları mütləq şəkildə ziyarət etməlisiniz. Akakus və Fəzzan adlı iki əsas səhranı görə bilərsiniz. Əlcəzair ilə sərhəddə yerləşən Akakus səhrası, 1985-ci ildən bəri UNESCO-nun Ümumdünya irsi siyahısıdır. Burada müxtəlif üslublarda olan minlərlə qayaüstü rəsm mövcuddur və onların ən qədimi 12000 il əvvələ, ən gənci isə birinci əsrə aiddir.

6. Liviya ərzaq məhsullarının 75-80%-ni idxal edir

street of libya

Liviya yerli istehsal baxımından yetərsiz olduğu üçün xalqın istifadə etdiyi qidanın böyük bir hissəsini idxal edir. Ölkə ucsuz-bucaqsız Saxara səhrasında yerləşir, yəni ölkəyə çox az yağıntı düşür. Bundan əlavə, Liviya qeyri-məhsuldar torpaq və iqlimə malikdir ki, bu da qida istehsalı üçün məhdudiyyətdir. Liviyanın keçmiş prezidenti Qəddafinin bu vəziyyəti düzəltmək üçün göstərdiyi ciddi cəhdlərdən biri də əkinçilik ərazilərini suvarmaq üçün inşa edilən Great Man-made River layihəsinin maliyyələşdirilməsi idi. Bu layihə dünyanın ən böyük suvarma layihəsi oldu. Bura 1750 millik yeraltı su təchizatı şəbəkəsini ehtiva edir. Bununla birlikdə, Liviya, xalqının həyatda qalması üçün qida idxalından asılı olaraq qalır.

7. Liviya çayı qara şərbət qədər qatıdır

libyan tea

Əsasən qadınlar tərəfindən hazırlanan Liviya çayı, çox miqdarda çay yarpağı və qarışdırılan yüksək miqdarda şəkər səbəbiylə çox qatıdır. Bu iki maddəni qarışdırdıqdan və müvafiq miqdarda su əlavə etdikdən sonra çay 20-30 dəqiqə qaynadılır. Çay hazır olduqda, sumaq və hobzanın müşayiəti ilə kiçik pireks stəkanlarında təqdim edilir.

8. Liviyanın görməli yerləri

bett peak

Liviyadakı ən yüksək dağ Bette zirvəsidir. Bette zirvəsi, 7,434 fut yüksəkliyindədir. Bikku Bitti olaraq da bilinən bu dağ, Liviyanın cənubunda, Çad və Liviya sərhədindədir. 2005-ci ilin dekabrında Jing Fullen Çaddan olan bələdçilər ilə Bette zirvəsinə ilk qeydə alınan dırmanışı etdi. Lakin qeyd etmək lazımdır ki, dağın mövqeyi ona çatmağı çətinləşdirir və nadir hala gətirir. Liviya, həmçinin Böyük Səhranın Ubari, Akakus dağları, Qədamis, “Waw an Namus” kimi ən gözəl guşələrinə ev sahibliyi edir.

9. Liviyanın tarixi yerləri

statues

Liviyanın Kirenaika şəhəri qədim Yunan imperiyasının bir hissəsi idi. Həmçinin Kirena yəni müasir Şaxxat, Liviyada yüz illər əvvəl mövcud olmuş Yunan imperiyasının bir hissəsi olan şəhər idi. Bura fəlsəfi təhsilin mərkəzi olduğu üçün ən vacib Yunan şəhərlərindən biri idi. Ölkənin ən qədim şəhərlərindən biri olan Kirena, UNESCO-nun Ümumdünya İrsi siyahısına daxil edilmişdir.

10.Muəmmər Qəddafi Liviyanın ən uzun müddətli lideri idi

libya

Muəmmar Qəddafi 1969-cu ildə hakimiyyəti ələ keçirdi və tam 42 il Liviyanı idarə etdi. Nəticədə Afrika və dünya dövlətlərinin ən uzun müddət hakimiyyətdə olan başçılarından biri oldu. Qəddafi diktaturanın lideri kimi tanınırdı. Bununla birlikdə, ölkəsinə yaxşı xidmət etmiş, Liviyadakı tibbi xidməti Afrikanın ən yaxşılarından birinə çevirmişdir. Həmçinin Liviyadakı savadlılıq dərəcəsini % 25-dən 87% -ə qədər qaldırmışdır. Hakimiyyəti 2011-ci ildə hökumətdəki vəzifəsindən kənarlaşdırıldıqda sona çatdı. Milis onu sığındığı məmləkətinə qədər izlədi və öldürdü. Bu zaman Qəddafinin sərvəti 200 milyard dollar idi.

    Bir kliklə vizanı al

    Vətəndaşıyam
    Səyahət planlayıram

    Vaxt itirmədən viza almağa hazırsan?

    requirement direction img
    visa requirement info

    Biz dünyanın istənilən ölkələsinə səyahət, təhsil və işgüzar səyahət vizalarının alınmasında köməklik göstəririk.


      English