Avropanın ən böyük məzarlıqları

Yeni torpaqları fəth etmək, zəngin olmaq arzusu, insanları zamanın başlanğıcından bəri bir-biri ilə mübarizə etməyə məcbur edir. Bir çox insan yalnızca liderlərin sonsuz istəkləri səbəbindən ölüb. Tarixçilər müharibələr zamanı ölən insanların sayının 150 milyon ilə 1 milyard arasında dəyişdiyini düşünürlər. Bəşər tarixinin ən qaranlıq məqamlarından biri 85 milyondan çox insanın öldüyü II Dünya müharibəsidir. Bu günlərdə dünyanın hər yerində çox sayda qəbiristanlıq görə bilərik və biz də bu gün Avropadakı ən böyük qəbiristanlıqlar haqqında məlumat verəcəyik.

Amerikan Məzarlığı, Colleville-sur-Mer, Fransa

Avropadakı amerikan qəbiristanlıqlarına ilk nümunə Colleville-sur-Mer-dəki Amerikan məzarlığıdir. Bu məzarlığın digər adı Normandiya Amerikan Qəbiristanlığıdır. 8 iyun 1944-cü ildə amerikalı əsgərlər canlarını verən əsgərlərin şərəfinə bu dəfn yerini tikdilər. Məzarlıq 69,80 hektar ərazini əhatə edir və burada 9285 qəbir var. Ayrıca, burada 1557 ad görə biləcəyiniz İtkin divarlarını tapa bilərsiniz. Hər il 1 milyondan çox insan bu məzarlığı ziyarət edir və bu, Avropada ən çox ziyarət edilən II Dünya müharibəsi qəbiristanlıqlarından biridir. Onu da qeyd etməliyik ki, Steven Spielberg tərəfindən çəkilən Sıravi Rayanı xilas etmək (1998) filminin bəzi hissələri burada lentə alınıb. Bundan əlavə, məzarlıqda müharibə ilə bağlı yeni faktlar kəşf edə biləcəyiniz muzey var. Hal-hazırda COVID-19 səbəbiylə məkana giriş zamanı hər kəs maska taxmalıdır.

Vyana Mərkəzi Qəbiristanlığı, Avstriya

Vyana Mərkəzi Qəbiristanlığı bütün Avropada ikinci ən böyük qəbiristanlıqdır. Vyanada 50-dən çox qəbiristanlıq var, lakin bu, şəhərdəki ən tanınmış və ən böyük katakombalardan biridir. Qəbiristanlıq 1863-cü ildə qurulmuşdur, ümumi sahəsi 2,4 kvadrat km-dir və 330 mindən çox məzara sahibdir. Bir çox məşhur aktyorlar, alimlər, bəstəkarlar, rəssamlar, müğənnilər burada dəfn olunub, məsələn, Lüdviq van Bethoven, Lüdviq Bolsman, Adolf von Bruderman, Clemens von Pirquet, Karl Eugen Neumann, Aleksander von Zemlinski və s. Qeyd etdiyimiz kimi, bu yer Vyanada çox məşhurdur və hər il çoxlu sayda ziyarətçi cəlb edir, buna görə də qəbiristanlığa gəlmək üçün xüsusi bir avtobus var. Avtobus üçün cari ödəniş 2,80 EURO-dur. Üstəlik, 1 noyabr xaricində qəbiristanığa şəxsi avtomobilinizlə də girə bilərsiniz, ancaq 1 noyabrda o qədər sıxlıq olur ki, hökumət belə bir qərar verib.

Per-Laşez Qəbiristanlığı, Fransa

Per-Laşez qəbiristanlığı, Fransanın paytaxtı Parisdədir. Bu qəbiristanlıq Parisdəki ən böyük qəbiristanlıq (44 hektar) olmaqla yanaşı, Avropadakı böyük monumental qəbiristanlıqlarından biridir. Buranı ildə 3,5 milyon səyahətçi ziyarət edir və məzarlıqda 75 393 qəbir var. Qəbiristanlıqda həm də üç I Dünya müharibəsi abidəsi var. Bununla yanaşı, Per-Laşezdə  Birinci Dünya müharibəsi zamanı Fransa üçün canından keçən əcnəbi döyüşçülərin, II Dünya müharibəsi zamanı Fransa üçün ölən xarici militanların, toplama və məhv düşərgələri qurbanlarının xatirəsinə həsr olunmuş abidələri, eləcə də fəlakətlə nəticələnən hava qəzaları qurbanlarının şərəfinə ucaldılan memorialları, 1848-ci il İyun qurbanlarına həsr olunmuş abidələri və s. görə bilərsiniz.

Üstəlik qəbiristanlığın yerini tapmaq çox asandır. Per-Laşez qəbiristanlığı Menilmontant bulvarındadır və buraya Paris metrosu ilə heç bir zəhmət çəkmədən gedə bilərsiniz. 2-ci xəttdəki Philippe Auguste stansiyası əsas girişin yaxınlığında, Pere Lachaise stansiyası isə yan girişə 500 metr məsafədədir.

Hayqeyt Qəbiristanlığı, Birləşmiş Krallıq

Hayqeyt qəbiristanlığı Londonun şimalındadır. Bura 1839-cu ildə tikilib. 170 mindən çox insanın 53 min qəbirdə əbədiyyən yatdığı məzarlığın ümumi sahəsi 15 hektardır və iki hissəsi var: Qərb Qəbiristanlığı və Şərq Qəbiristanlığı. Məkan məzarı burada olan bir çox məşhur və dəyərli insanlara və təbiət qoruğu olmasına görə diqqət çəkir. Təbiətin möhtəşəmliyi və qəbirlərdə yatan insanlar bu Hayqeyt qəbiristanlığını misilsiz edir. Burada dəfn olunan ən məşhur insanlardan bəziləri: Corc Eliot, Karl Marks, Corc Maykl, Brus Reynolds, Uilliam Çarlz Ros, Uilliam Kingdon Klifford və s. Bundan əlavə, məzarlığın yerini də asanlıqla tapacaqsınız. Dediyimiz kimi, iki hissə var və bunlardan biri Oakshott prospektinin şimalında yerləşən Swains Lane-də, digəri isə Chester Road-dadır.

Lorraine Amerikan Qəbiristanlığı, Fransa

Lorraine Amerikan Qəbiristanlığı, Avropadakı ən böyük II Dünya müharibəsi amerikan qəbiristanlığıdır (eyni zamanda Avropadakı ən mühüm II Dünya müharibəsi qəbiristanlıqlarına nümunədir). Bundan əlavə, Birinci Dünya müharibəsi qurbanlarının dəfn edildiyi Meuse-Argonne Amerikan Qəbiristanlığından (14.246) sonra, Avropada ən çox amerikalının dəfn edildiyi (10 489)  qəbiristanlıqdır. Ümumi ərazisi 45,9 hektardır. Məzarlıqda basdırılan bəzi diqqətəlayiq şəxslər: Al Blozis, Uillard Bovski, Salvador J. Lara, Andrev Miller, George Preddy , David C. Vaybur və Ruben Rivers. Fransada neçə amerikan məzarlığı var? Fransada 12 amerikan məzarlığı var və bu ən yüksək rəqəmdir. Fransadakı digər amerikan məzarlıqlarına Brittany Amerikan Qəbiristanlığını, Aisne-Marne Amerikan Qəbiristanlığını, Somme Amerikan Qəbiristanlığını, St. Mihiel Amerikan Qəbiristanlığını, Suresnes Amerikan Qəbiristanlığını və s. misal göstərmək olar. Qəbirlərin ümumi sayı təxminən 62.000-dir. Ən az qəbir (51) Lafayette Escadrille Qəbiristanlığı və Memorialındadır. Avropada neçə amerikan qəbiristanlığı var? Ümumilikdə, Avropada 21 amerikan qəbiristanlığı var. Belçika, 3 amerikan məzarlığı ilə Avropada ən çox amerikan qəbiristanlığına sahib ikinci ölkədir.

Siciliya-Roma Amerikan Qəbiristanlığı və Memorialı, İtaliya

Avropadakı II Dünya müharibəsi qəbiristanlıqlarına başqa bir nümunə Siciliya - Roma Memorialıdır. İtaliyada ən çox II Dünya müharibəsi məzarlarına sahib Siciliya-Roma Amerikan Qəbiristanlığı və Memorialının ərazisi 31 hektardır və burada təxminən 8000 qəbir var. Memorial, Nettuno, Latsio yaxınlığındadır. Ayrıca, Sylvester Antolakın (Şərəf Medalı sahibi) qəbri də buradadır. İtaliyadakı digər II Dünya Mühariəsi qəbiristanlıqları: Anzio Müharibə Qəbiristanlığı, Beach Head Müharibə Qəbiristanlığı, Pistoia Brazilian Müharibə Qəbiristanlığı, Florensiya Amerikan Qəbiristanlığı və Memorialı, Monte Cassino Polyak Müharibə Qəbiristanlığı və Sangro River Müharibə Qəbiristanlığıdır. İtaliyada II Dünya Müharibəsi qurbanlarının məzarlarının ümumi sayı təxminən 20.000-dir.

Südfriedhof, Almaniya

Südfriedhof, 82 hektar ərazi ilə Leypsiqdəki ən böyük qəbiristanlıqdır. Ayrıca, Südfriedhof, Almaniyada üç ən böyük parka bənzər qəbiristanlıqlardan biridir. Digər iki qəbiristanlıq Hamburqdakı Ohlsdorf qəbiristanlığı və Berlindəki Sudwestkirchhof Stahnsdorf-dur. Bundan əlavə, ərazi zəngin flora və faunaya malikdir. Burada Sveetgum, Mahoniya, Metasekvoya, Kentucky, Ginkgo, Tilia və s kimi bir çox ağac növü var. Siz həmçinin uzunluğu dörd metrə qədər olan 9000-dən çox Rododendron da tapa bilərsiniz. Albrecht Alt, Fritz Baedeker, Julius Bluthner, Christian Furchtegott Gellert, Marinus van der Lubbe və başqa bir çox görkəmli və hörmətli şəxslər burada uyuyurlar. Hal-hazırda Südfriedhof Leypsiqdə dəfn olunanların sayı təxminən 560.000-dir.

Köhnə Yəhudi Qəbiristanlığı, Çexiya

Avropadakı böyük monumental qəbiristanlıqlarından biri də Çex Respublikasındakı Köhnə Yəhudi Qəbiristanlığıdır. Bildiyiniz kimi, yəhudilər tarix boyu çox çətinliklərlə qarşılaşmışlar və dünyanın bir çox yerində onların məzarlıqlarına rast gələ bilərik ki, Köhnə Yəhudi Qəbiristanlığı da ən tanınmışlardan biridir. Bu qəbiristanlıqda 12 mindən çox məzar daşı var, lakin insanlar burada dəfn olunanların sayının 100 minə yaxın olduğunu söyləyirlər. Ərazi Yəhudi muzeyi tərəfindən idarə edilir və onlar muzeyə ekskursiyalar və müxtəlif sinaqoqlara giriş təşkil edirlər. Bu qəbiristanlıq, günümüzə qədər mövcud olan ən qədim yəhudi qəbiristanlığıdır və bu səbəbdən hər il minlərlə insan buranı ziyarət edir.

Montparnasse Məzarlığı, Fransa

Fransızlar və xüsusən də yerli rəiyyət üçün mədəni və tarixi əhəmiyyətə sahib bir başqa yer, Montparnasse məzarlığıdır. Parisdəki ikinci ən böyük qəbiristanlıq olan Montparnasse məzarlığının ümumi sahəsi 19 hektardır, məzar sayı isə 35000-dən çoxdur. Burada çoxlu sayda siyasi xadim, filosof, sənətkar, aktyor və yazarın məzarları var, məsələn: Şarl Bodler, Marguerite Duras, Jan Pol Sartr, Simona de Bovuar və s. Həmçinin burada Fransa-Prussiya müharibəsində (Paris mühasirəsi və Paris kommunası) ölən əsgərlərin və sakinlərin də məzarlarını tapa bilərsiniz.

Edgar Quinet bulvarının şimalı qəbiristanlığın əsas girişidir. Bundan əlavə, ərazi iki hissəyə bölünür: kiçik qəbiristanlıq (petit cimetiere) və böyük qəbiristanlıq (grand cimetiere).

Brookwood Qəbiristanlığı, Birləşmiş Krallıq

Avropadakı ən böyük məzarlıqlardan biri olan Brookwood qəbiristanlığı Birləşmiş Krallıqdakı ən böyük qəbiristanlıqdır. Ümumi sahəsi 202 hektardır və burada 235 mindən çox insan dəfn olunmuşdur. Qəbiristanlıqda uyuyan diqqətəlayiq şəxslərdən bəziləri: Cəfakeş Eduard, Sir Eduard Codrington, Sir Henry Goldfinch, Dr. Robert Knoks, Alfred Uilliam Hunt, Alexander Uilliam Uilliamson və s. Qəbiristanlığı 08: 00-17:00 arası ziyarət edə bilərsiniz, ancaq 16:45-dən sonra girişin mümkün olmadığını unutmayın. Məkana şəxsi avtomobiliniz və ya South Western Railway ilə gedə bilərsiniz. Brookwood stansiyasına səyahət təxminən 40 dəqiqə davam edir və stansiyada birbaşa qəbiristanlıq ərazisinə gedən çıxış var