Pasportların rəngarəng dünyası: pasport rəngləri nəyi ifadə edir?

Səyahət bir çox insanın gündəlik həyatının ayrılmaz hissəsidir. İnsanlar müxtəlif səbəblərdən ölkələrini tərk edir, dünyanın bir ucundan digər ucuna səyahət edirlər. Təbii ki, pasportlar səyahətin ən vacib hissəsidir. Ölkələrarası səyahət planlaşdırırsınızsa, bütün hallarda pasportunuz çantanızda olmalıdır. Pasportların isə özünəməxsus rəngli bir dünyası var. Müxtəlif ölkələr öz simvolik pasportları üçün fərqli pasport rəngləri seçirlər. Bəs bu rənglər nəyə əsasən seçilir və pasport rəngləri nəyi ifadə edir?

Pasport rəngləri

Dünyada pasport rənglərinə və hətta formasına qərar verən heç bir rəsmi qurum yoxdur. Yalnız Beynəlxalq Mülki Aviasiya Təşkilatı dövlətlərə və hökumətlərə istifadə etdikləri pasportlarda yer alan məlumatların hansı ölçü, şriftlə necə yazılması barədə səciyyəvi tövsiyələr verir. Pasportların qatlanma və daşınma üçün uyğun olması və içindəki məlumatların aydın və dəqiq olması bu tövsiyələrin ən sadə nümunələridir. Pasportların rəngi və dizaynı ilə bağlı dəqiq bir qərar və qanun olmasa belə, dünyanın demək olar ki, bütün ölkələrinin pasport dizaynları çox oxşardır. Düzbucaqlı şəklində olan pasportların rəngləri, tənzimləyici bir qayda olmasa da, yalnız dörd rəng və onların tonları arasında dəyişir. İstisnasız olaraq bütün ölkələrin pasportları ya qırmızı, ya göy, ya yaşıl, ya da qara rənglidir. Dövlətlər və hökumətlər bu rəngləri təyin edirlər. Nə üçün bu dörd rəngin istifadə olunduğuna dair hər hansı dəqiq məlumat və ya mənbə yoxdur. Yeganə səbəb bu dörd rəngin digərlərindən daha formal görünməsi və pasport üçün daha uyğun olmasıdır. Bu dörd rəng arasında seçim isə əsasən ölkənin siyasəti, dini, tarixi və mədəniyyəti nəzərə alınmaqla edilir.

Qırmızı rəng

Qırmızı dünyada ən çox istifadə olunan pasport rəngidir. Bu rəqəmə təsir edən əsas amillərdən biri AB dövlətlərinin (Xorvatiya xaric) pasportlarının qırmızı rəngdə olmasıdır. Bundan başqa, Avropa Birliyinə qoşulmağa çalışan bəzi ölkələr də son vaxtlar pasportlarını qırmızıya dəyişdirdi. Türkiyə, Albaniya, Makedoniya, Serbiya və Gürcüstan bu ölkələr arasındadır. Avropa ölkələrinin qırmızı rəngi seçməsinə səbəb dini və tarixi faktorlar oldu. Qırmızı rəngin xristianlıqdakı önəmi bunlardan biridir. Şimal ölkələri isə qırmızı rəngi tarixlərində vacib bir yerə sahib olan Vikinq qəbilələrinin rəmzi olaraq seçmişlər. Bundan əlavə, siyasi tarixində kommunizm izləri olan və ya müasir dövrdə sosializm və kommunizm prinsiplərinə sahib olan ölkələr də pasportlarında qırmızı rəngdən istifadə edirlər.

Yaşıl rəng

Yaşıl rəng əsasən ölkənin dinini və keçmişini simvollaşdırır. Əksər müsəlman ölkələrinin pasportlarında və bayraqlarında yaşıl rəngdən istifadə edilməsinin əsas səbəbi yaşıl rəngin islamda vacib rol oynaması və Məhəmməd peyğəmbərin ən sevimli rəngi kimi tanınmasıdır. Yaşıl rəng təbiətin və sülhün rəngi olaraq da bilinir. Müsəlman ölkələrinin yanı sıra, bir çox Afrika ölkəsi də pasportlarının rəngi olaraq yaşılı seçmişdir. Bunun səbəblərindən biri Qərbi Afrika Dövlətlərinin İqtisadi Birliyinə üzv ölkələrin pasportlarının yaşıl rəngdə olmasıdır. Nigeriya, Burkina-Faso və Seneqal kimi ölkələr buna nümunədir. ABŞ özü də 1976-cı ilə qədər yaşıl pasportlardan istifadə edirdi və hətta Bencamin Franklinin şərəfinə, 1993-9994-cü illər arasında bir müddət buna yenidən başlamışdı, ancaq daha sonra göy rəngə qayıtdı. Ölkəmizin də pasportu yaşıl rəngli pasportlar siyahısındadır.

Göy rəng

Dünyada pasport rəngi olaraq ikinci ən çox istifadə olunan ikinci rəng mavidir. Göy rəng Şimali və Cənubi Amerikada və bəzi Asiya ölkələrində daha çox istifadə olunur. Rəngin əsasən "yeni dünyanı" simvollaşdırdığı güman edilir. Hal-hazırda ABŞ pasportlarında da istifadə olunan bu rəng müasir dünyanın rəmzinə çevrilib. Göy rəng pasportlarda əsasən siyasi məqsədlər və niyyətlər üçün istifadə olunan rəngdir. Karib bölgəsi, Puerto-Riko, Quam və Amerikan Samoası kimi ABŞ əraziləri olaraq tanınan ölkələrə əlavə olaraq, Argentina, Uruqvay, Paraqvay, Venesuela və Braziliya kimi Cənubi Amerika ölkələri də pasportlarını göy rəngə boyayıb. Görünür ki, Merkosur, Cənubi Amerika ölkələrinin bu rəngə üstünlük verməsinin səbəblərindən biridir. Bundan əlavə, Hindistan, BƏƏ, İraq, Suriya, Yəmən, İsrail kimi Asiya ölkələri də pasportlarında göy çalarlardan istifadə edirlər. Bu ölkələrin göy pasportlardan istifadə etməsinin məlum səbəbi yoxdur.

Qara rəng

Bütün pasport rəngləri arasında ən nadir olanı qara rəngdir. Qara, bəzi Afrika və Asiya ölkələrində, eləcə də Yeni Zelandiyada istifadə olunur. Rəngdən istifadə səbəbləri fərqlidir. Bir çoxları qara rəngin daha rəsmi görünməsini və daha az aşınmaya məruz qalmasını səbəb olaraq göstərirlər. Yeni Zelandiya, Botsvana və Zambiya kimi ölkələrdə, qara dövlətin rəsmi rəngidir və bu, həmin ölkələrin öz pasportlarında qara rəngdən istifadə etməsində ən vacib amildir. Anqola, Konqo və Malavi kimi Afrika ölkələrinə əlavə olaraq, Tacikistan və Fələstin kimi Asiya ölkələri də tarix və mədəniyyətində mühüm rol oynaması səbəbiylə pasportlarında qara və tonlarına üstünlük verirlər. Adi pasportlarla yanaşı, bir çox ölkənin diplomatik pasportları da qara rəngdədir. Elə ABŞ-ın diplomatik pasportlarını da buna nümunə olaraq göstərmək olar.

Pasportların dizaynı

Pasportların forması və ya ölçüsü barədə də rəsmi bir qərar yoxdur. Ancaq bütün ölkələrin pasport dizaynları oxşardır: düzbucaqlı, qapağının üzərində ölkənin simvolu və adı. Pasportdakı məlumatlar əsasən birinci və ya son səhifədə göstərilir. Bu məlumatı yazma forması, eləcə də şrift və ölçü kimi nüanslar ilə bağlı bəzi tövsiyələr var. Son illərdə bir çox ölkə tərəfindən vətəndaşlara verilən biometrik pasportlar hal-hazırda dünyanın yüzdən çox ölkəsində istifadə olunur.

Sonda isə qeyd edək ki, pasportların rəngləri onların güclərində heç bir əhəmiyyət kəsb etmir. Məsələn, həm ABŞ, həm də Suriya pasportları göy rənglidir. ABŞ pasportunun gücü yəqin ki, hamınıza məlumdur, ancaq Suriya pasportu hazırda ən zəif pasportlardan biri kimi tanınır. Pasport rənglərini seçərkən nəzərə alınacaq bir çox fərqli amil var. Rənglər çox şey ifadə edirlər. Pasport rəngi bir ölkənin, dövlətin və millətin prinsiplərini, tarixini, siyasətini və mədəniyyətini bütün dünyaya göstərən vacib faktordur.

Bu səbəbdən ölkələr öz pasport rənglərini diqqətlə seçirlər. Özünüzlə gəzdirdiyiniz və bütün dünyanın qapılarını sizə açan pasportunuzun rəngi, dünyaya siz və xalqınız haqqında bir çox şey deyir. Həm də sadəcə özü yox, rəngi də!