Zəngin ölkə hər zaman zəngin insanlar demək deyil. Biz bu gün Çada səyahət etməyiniz üçün 10 səbəbdən bəhs edəcəyik. Bir fincan çay və ya qəhvə götürün və bloqdan zövq alın.
Çadda gəziləcək yerlərdən bəhs etməyə başlamazdan əvvəl, Çadın harada olduğunu cavablandırmalıyıq. Çad Afrikanın şimalında yerləşir və altı ölkə (Niger, Nigeriya, Mərkəzi Afrika Respublikası, Sudan, Liviya və Kamerun) ilə həmsərhəddir. Çadın paytaxtı və ən böyük şəhəri Ncamenadır. Ölkənin ümumi ərazisi 1.284.000 kvadrat kilometrdir, əhalisi isə 16 milyona yaxındır. Çad bayrağında hansı rənglər var? Çad bayrağında üç rəng var: mavi, sarı və qırmızı. Bir çox insan Çad bayrağını Rumıniya bayrağı ilə səhv salır. Çadın rəsmi dilləri hansılardır? Çadda iki rəsmi dil var: fransız və ərəb.
Etnik müxtəliflik dünyanın bəzi yerlərində problem kimi görünür, lakin multikulturalizm və müxtəliflik ən təsirli güclərdən biridir. Multikulturalizmin Çadda ən əsas təsirlərini memarlıq, mətbəx və ənənələrdə müşahidə edə bilərik. Çad 200 etnik qrupa ev sahibliyi edir və əsas etnik qruplar Kanembu, Masalit, Gorani və Bilaladır. Ölkədə çoxlu azlıqlar olduğundan 120-dən çox dil var. Çaddakı qəbul olunmuş din hansıdır? Çad əhalisinin əksəriyyəti müsəlmandır, ikinci böyük dini çoxluq isə xristianlardır. Ölkənin şimal hissəsinin əksəriyyətinin müsəlman olduğunu və cənubda əsasən xristianların məskunlaşdığını söyləyə bilərik. Bəs Çada səyahət təhlükəsizdirmi? Təəssüf ki, ölkədəki təhlükəsizliklə bağlı rəylərin çoxu mənfidir. Bölgədəki əsas risk terror hücumlarıdır. Çadda böyük qruplarla və rəhbərlə səyahət etməyi məsləhət görürük.
Yeni ləzzətləri dadmaq həmişə əyləncəlidir. Çad ənənəvi mətbəxi fransız mətbəxi ilə qarışıma sahibdir. Çad bir zamanlar Fransa müstəmləkəsiydi, buna görə də bir çox yerdə bunun təsirlərini görə bilərsiniz. Çad mətbəxinin əsas tərkib hissəsini balıq, süd, düyü, fıstıq yağı və s. təşkil edir. Ən məşhur yeməklərdən bəziləri: Daraba (şirin kartof, pomidor və göyərti), Jarret de boeuf (mal əti və müxtəlif tərəvəzlər), Kisser, La Bouillie (düyü, süd, yer fıstığı yağı və un), Fungasso (qızardılmış pendir topları) və s. Bəs içkilər? Ən çox içilən içkilər müxtəlif çay növləridir (qırmızı, qara və yaşıl) və bunlar arasında ən çox tanınanı Karkanjidir. Karkanji zəncəfil, mixək və darçın ilə qurudulmuş hibiskus çiçəklərindən hazırlanan qırmızı çaydır. İstəsəniz şəkər əlavə edə bilərsiniz. Çad mətbəxini sınaya biləcəyiniz ən yaxşı restoranlar hansılardır? Qeyd edə biləcəyimiz bəzi restoranlar: Cote Jardin, Le Carnivore, Le Central, Restaurant Layalina və s.
Çada səyahət etdikdə gəzməli olduğunuz yerlərdən biri də Çad gölüdür. Çad gölü ölkə üçün əla iqtisadi və tarixi əhəmiyyətə malikdir. Bundan əlavə, göl bölgədəki ən vacib şirin su mənbələrindən biridir. 75 milyondan çox insan və dörd ölkə gölün suyundan istifadə edir. Gölün adının mənşəyi nədir? Maraqlısı odur ki, gölün adı səhvən verilmişdir. Avropalılar buraya gələndə yerli sakinlər bunun “çad” olduğunu deyirlər. Çad sözü isə yerli dildə göl mənasını verir, lakin avropalılar bunun gölün adı olduğunu düşünürlər. Günümüzdə bu göl qayıqla gəzinti, balıqçılıq və daha bir neçə dəniz fəaliyyəti üçün ən cəlbedici yerdir. Təəssüf ki, göldə quruma prosesi gedir və bir çox təşkilat bunu dayandırmağın yollarını tapmağa çalışır.
Çad mədəniyyəti və ənənələri ilə maraqlanan birisinizsə, Çad Milli Muzeyinə getməlisiniz. Muzey 6 oktyabr 1962-ci ildə qurulmuşdur. Bu gün muzey ibtidai icma quruluşu, prototarix, arxivlər, xalq sənəti, sənətkarlıq və ənənələr üçün hazırlanmış dörd otaqdan ibarətdir. İ.i.q-na aid otaqda Amgamma uçurumunu, paleolitik alətləri, baltaları, dəyirman daşlarını və ox başlıqlarını (kvars və obsidian) və s. görə bilərsiniz. Bu əşyalar və daha çoxu Bilala və Babalia xalqları ilə əlaqədardır və arxeoloqlar onları Bouta-Kabira ərazisində tapıblar. Fransız dilini bilmirsinizsə bələdçiyə ehtiyacınız ola bilər, çünki demək olar ki, bütün məlumatlar fransız dilindədir.
Ölkənin şimal hissəsində, Çadın paytaxtından yüzlərlə km məsafədə, Çaddakı mühüm yerlərdən birini tapacaqsınız. Tibesti dağlarının əhəmiyyəti Böyük Səhra tarixi və insanların Avropaya ilk səyahətləri ilə bağlı faktların öyrənilməsindəki böyük rolu ilə əlaqəlidir. Mədəni və tarixi əhəmiyyətinə baxmayaraq, çox az alim burada araşdırma aparıb. 2015-ci ildə Stefan Kropelin və qrupu Tibesti dağlarında ətraflı araşdırmalara başladı. Tibesti vulkanik dağdır, lakin uzun illərdir ki, heç bir vulkanik fəaliyyət müşahidə edilmir. Ən yüksək zirvə 3445 metr ilə Emi Koussidir. Digər yüksək zirvələr: Pic Tousside (3315), Tarso Voon (3100), Tarso Toon (2575).
Çadın başqa bir təbiət möcüzəsi Ennedi platosudur. Ennedi bölgəsi qeyri-adi daş formasiyaları və mağara rəsmləri ilə məşhurdur. Həmin mağara rəsmləri bizə qədim dövrlər haqqında məlumat verir. Bundna əlavə, region hikerlər arasında da çox məşhurdur, ancaq bələdçi olmadan yol tapmaq bir qədər çətin ola bilər. Bölgə həvəskarlar və bölgəyə ilk dəfə gələn insanlar üçün “sərt”-dir. Mədəni və tarixi yerlərdən əlavə burada çoxlu sayda vəhşi heyvanlar da görə bilərsiniz. Yəqin ki, onların arasında ən çox tanınanı səhra timsahlarıdır. Ennedi bölgəsi Çadın harasındadır? Ennedi bölgəsi ölkənin şərq hissəsində, Sudan sərhədinin yaxınlığında, Böyük Səhranın ortasındadır. Çad səyahətindən öncə vaksinlər vacibdir? Afrikanın əksər bölgələrində olduğu kimi, Çad səyahətindən əvvəl də peyvənd edilməsini məsləhət görürük. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının veb saytında bununla bağlı məlumatlar tapa bilərsiniz.
Şübhəsiz ki, Zakouma Milli Parkının bütün Afrikada müşahidə olunan böyük dəyişikliklərdən biri ilə qarşılaşdığını deyə bilərik. Bu “dəyişim” bəzi heyvanların nəslinin tükənməsi ilə əlaqədardır. Əsas risk faktrou fillərin sayındadır. 2002-2008-ci illər arasında 4000-dən çox fil brakonyerlər tərəfindən öldürüldü və bu, fillərin populyasiyasında kəskin azalmaya səbəb oldu. Digər belə azalma buffalo populyasiyasında idi. Xoşbəxtlikdən son illərdə hər ikisində artım var. Hətta camış populyasiyası 12000-ə çqədər yüksəldi ki, 1986-cı ildə bu rəqəm 220 idi. Parkda antilop, Afrika antilopu, Kordofan zürafəsi (dünya üzrə 50% -i burada yaşayır) də görə bilərsiniz. Hökumət bu nailiyyətləri əldə etmək üçün çox çalışdı və 2018-ci ildə Afrika Parkları ilə 30.693 kvadrat km ərazini əhatə edən Böyük Zakouma Ekosisteminin yaradılması ilə bağlı müqavilə imzaladı. Bundan əlavə, parkda kamp üçün də yerlər var. Vəhşi təbiəti dərindən öyrənmək və təcrübə etmək üçün əla şansdır.
Ölkənin paytaxtı iki fərqli şəhəri birlikdə yaşaya biləcəyiniz unikal bir şəhərdir. Şəhərin qərb hissəsində qərb üslublu binaların hökmranlığını görə bilərsiniz. Şərq hissəsinə getdikcə isə daha çox ənənəvi evlərə rast gələcəksiniz. Ancaq hər iki tərəfdə çox sayda restoran, kafe, otel var.
Ncamena Çadın yalnız siyasi deyil, həm də maliyyə paytaxtıdır. Kənd təsərrüfatı və onun istehsalı Çad iqtisadiyyatında mühüm rol oynayır. Çad Afrikada 10-cu ən böyük neft ehtiyatına sahib ölkədir, ancaq təəssüf ki, buna baxmayaraq, əhalinin əksəriyyəti yoxsulluqdan əziyyət çəkir.
Tarixi yerləri ziyarət etmək və Çad mədəniyyətini və etnoqrafiyasını öyrənmək istəsəniz, Çadın dördüncü ən böyük şəhərinə - Abeşeyə gedə bilərsiniz. Abeşedə çoxlu sayda məscid, kilsəs, türbə, qala, fransız dövrü binaları və s. var. Hər küçədə tarixi hiss edə bilərsiniz. Şəhərdəki müqəddəs yerlərdən bəziləri: Mosquee d'Abeche, Mosquee cheikh algoni, Acyl Mansur, Mosquee de l'Aid. Qeyd edək ki, bu şəhərin əhəmiyyəti vacibdir və keçmişdə fransızlar buranı qala və ərəb kölələri üçün ticarət yeri olaraq istifadə etmişlər.
Bu bloqda qeyd etmək istədiyim son səbəb Unianqa gölləridir. Göllər Çadın YUNESOKO-nun Ümumdünya irsi siyahısındakı yeganə təmsilçisidir və bu siyahıya 2012-ci ildə əlavə edilmişdir. Göllər ildə cəmi 0.1 düymdən az yağıntının düşdüyü quraq ərazidə yerləşirlər və bir-birlərindən ölçüləri, rəngləri, dərinlikləri ilə fərqlənirlər. Unianqa göllərinin tərkibinə 18 göl daxildir.