Gürcüstana səyahət etməyi planlaşdırırsınız? Bu əla fikirdir! Bir səyahətçi kimi əminəm ki, Gürcüstanın hansı yeməkləri ilə tanınması ilə də maraqlanırsınız. Ölkənin doqquz bölgəsinin hər birinin öz kulinariya ənənələri və yeməkləri var. Amma əgər siz heç Gürcüstanda olmamısınızsa və orada nə yeyəcəyinizi bilmirsinizsə, narahat olmayın, burada cəhd etməli olduğunuz ən vacib yerli yeməklərin siyahısı var.
Digər tərəfdən, vətəndaşı olduğunuz ölkəyə əsasən, siz Gürcüstan vizası üçün müraciət etməli olacaqsınız. Viza tələblərinin nə olduğunu bilmirsiniz? Elədirsə bu məlumatı saytımızda tapa bilərsiniz. “Xidmətlər” bölməsinə keçin, yaşayış ölkənizi əlavə edin, sonra “Gürcüstan” əlavə edin və beləcə siz Gürcüstan vizası üçün müraciət edə biləcəksiniz. Əgər sadəcə məlumat almaq istəyirsinizsə, “Viza Siyasəti” bölməsinə keçərək siyahıda Gürcüstanı seçib sizə lazım olan bütün viza məlumatlarını tapa bilərsiniz.
Gürcü mətbəxinə hansı mədəniyyətlərin öz təsirlərini göstərdiyini başa düşmək üçün onun coğrafi mövqeyi haqqında bilmək lazımdır. Gürcüstan iki böyük qitə arasında yerləşir: Avropa və Asiya. Baxmayaraq ki, onun tarixi XI əsrə gedib çıxır, Gürcüstan həmçinin uzun müddət keçmiş SSRİ-nin bir parçası olmuşdur. 1991-ci ildə Sovet İttifaqının dağılması ilə müstəqillik əldə edən ölkələrdən biri olmuşdur. Rusiya, Türkiyə, Ermənistan və Azərbaycanla həmsərhəddir və paytaxtı Tiflisdir. Tiflis dağlar arasında və Kür çayının sahilində yerləşən 1,4 milyon əhalisi olan gözəl şəhərdir. Şəhərin adı gürcü dilində isti su mənasını verən və kükürdlü və termal suların mövcudluğuna işarə edən Tpli sözündəndir.
Gürcüstan şərabın doğulduğu yerdir. Şərabçılıq fermerlərin becərmə texnikasını inkişaf etdirdiyi və təkmilləşdirdiyi min illik ənənədir. Bu günə qədər yunanların və romalıların süfrələrini fəth etməyə gələn gürcü mədəniyyətinin bir hissəsidir. Tsinandali və Theliani kimi şərablar, hamısı saperavi üzümlə istehsal olunur. Dağlıq ölkə olan Gürcüstanda pendirlər inanılmaz dərəcədə dadlıdır və gürcü yeməklərinin tərkibində demək olar ki, həmişə olurlar. Onlar təzə, duzlu, qurudulmuş və ya şərabda duzlanmışdır. Gürcü mətbəxi ədviyyatlı yeməklərin üstünlük təşkil etdiyi və əsasını tərəvəzlər, çörəklər və ət yeməkləri təşkil edən uzun və müxtəlif kulinariya ənənələrinə malikdir. Deyirlər ki, mətbəxlərini yaxşı tanımaq üçün ən yaxşısı şənlikdə iştirak etməkdir, çünki bu ölkənin qastronomiyasının ən yaxşıları nümayiş etdirilən məclislərdə olur. Masanı qab-qacaq ilə doldurmadan ziyafət təşkil etmirlər, çünki günü gecəyə qədər uzatmaq üçün çoxlu yemək lazım olur.
Ənənəvi gürcü yeməkləri:
Bəli, bəzi gürcü mediasına görə, Lobio gürcülərin milli yeməyidir. Əsasən lobya ilə hazırlanan vegetarian yeməyi olan Lobo, Gürcüstanda min bir fərqli hazırlanma üsuluna malikdir. Bir çox resept var, məsələn, qalın qırmızı lobya lobio və ya yaşıl lobya lobio. Gürcüstana səyahət etsəniz, ən çox rast gəlinən, az qala göyərti və ədviyyatlı şorba kimi qırmızı lobya ilə dolu kiçik bir kasa yemək olacaq. Lobio kotanşi hazırlamaq üçün qırmızı lobya, qoz, bolqar bibəri və kərəviz utsxo suneli, şerbetçiotu suneli, keşniş, cəfəri, nanə, tərxun və sarımsaq qarışımı ilə istifadə edilir. Müxtəlif resept portallarında onlar başqa variantın necə bişirilməsini izah edirlər: kotanşidən daha az ədviyyatlı nigozit lobio, eyni zamanda salata daha çox bənzəyən kirxazı kimi digər lobları, bütöv qırmızı lobya ilə və ya tkemali, gürcü gavalı ilə hazırlanan hər yerdə yayılmış ədviyyat ilə birlikdə olan növləri görə bilərsiniz.
Gürcü mətbəxinin emblemlərindən biridir. Xaçapurinin özü un, su, maya və zeytun yağından hazırlanan xəmirdir, baxmayaraq ki, hazırlanması və nəticəsi onun hazırlandığı ərazinin ənənəsinə görə dəyişir.
Bu xəmir, dinləndirildikdən və yayıldıqdan sonra müxtəlif inqrediyentlərlə, ümumiyyətlə pendirlərlə doldurularaq bişirilir. Acarıstan bölgəsində yaranan xaçapuri adjaruli vəziyyətində çörək iki fərqli pendirlə bişirilir - adətən sulquni və imeruli. Hər iki növ bişirildikdə ortasına yumurta sarısı da əlavə edilir. Gürcü yeməklərinin reseptləri üzrə mütəxəssislərin fikrincə, bu yeməyin özünəməxsus simvolizmi var: Acarıstan Qara dənizdədir və çörəyin qayıq şəklində olmasının səbəbi də budur. Yumurta günəşi, pendir isə dənizi təmsil edir. Sadəcə süfrəyə verilərkən içliyə adətən bir az kərə yağı əlavə edilir. Bundan sonra əsas məqam gəlir: xəmirin zirvələrindən biri kəsilir və yumurta yağ və pendirlərlə qarışdırılır. Beləliklə, xəmirin əllə kəsilməsi və ləzzətli doldurucu kremə batırılmasından ibarət kulinariya ritualı başlayır, sınadıqdan sonra özünüzü bu ləzzətin içində hiss edəcəksiniz.
Bilməlisiniz ki, xinkali Gürcüstanın məşhur yeməklərindən biri hesab olunur. Bəziləri onun çin və monqol kökləri olduğunu deyir, lakin yemək Asiya köftələrindən fərqlidir və içərisində ət suyu da olur. Pşavi mədəniyyətinin tərkib hissəsi olan bu kiçik paketlər buğda unundan və sudan hazırlanır. Bu xəmirlə dairələr düzəldilir və keşniş, zirə, tərxun və kəklikotu kimi ədviyyatlar, mal və donuz əti qiyməsi ilə doldurulur (baxmayaraq ki, Qafqaz bölgəsində quzu ətindən istifadə etmək daha çox yayılmışdır). Sonra kisə şəklində bağlanır və suda 10-15 dəqiqə qaynadılır.
Bu xinkalilərə isti verilir və öz yemək üsulları var. Əgər gürcüləri incitmək istəmirsinizsə, heç vaxt bıçaq və çəngəl ilə yeməyin. Xinkalinin "quyruğunu" götürməli, isti bulyon içmək üçün bir az kənarını dişləməlisiniz, sonra isə "quyruğu" boşqabda qoyaraq, qalanını yeməlisiniz.
Bu ənənəvi gürcü yeməyi bütün gürcü ailələrinin şam yeməyində, xüsusən qış şənliklərində olduqca çox istifadə edilir. Satsivinin mənşəyi ilə bağlı hələ də müzakirələr gedir, amma aydın olan odur ki, o, Qərbi Gürcüstanda yaranıb. Bu tezis həmçinin satsivi kökünü Qara dənizin şərq sahilindəki Sameqrelo bölgəsinə bağlayan müxtəlif qidalar tərəfindən də dəstəklənir. Satsivi əsasən qoz sousu ilə servis olunan toyuq və ya hinduşka ətindən ibarətdir ki, bu da yeməyi fərqləndirən və xarakterik edən digər səbəblərdəndir. Qoz gürcü qastronomiyasında böyük yer tutan inqridiyentdir.
Pxali çox sağlam bir başlanğıcdır, belə ki onu bir dəfəyə 1 kilo belə yeyə bilərsiniz. Əgər siz Gürcüstana səyahət edib bir restorana baş çəksəniz, menyuda onun gürcü salatı kimi yazıldığını görəcəksiniz, çünki o, əslində müxtəlif təzə tərəvəz və göyərti, qoz-fındıq, otlar və ədviyyatlar ilə hazırlana bilən soyuq salat hesab olunur.
Bəzi restoranlarda aşpazlar bu pxalisləri üç yolla hazırlayırlar: çuğundur, yaşıl lobya və zümrüd ispanağı ilə. İspanaq pxalis də ispanaxis pxali kimi tanınır.
Gürcülər üçün badricani ən məşhur və geniş yayılmış ön yeməklərdən biridir. Bundan əlavə, maraqlıdır ki, ölkəyə gələn əcnəbilərin ən çox tələb etdiyi yeməklərdən biridir, çünki Gürcüstanın da məşhur yeməklərindən biridir.
Badricani qoz, kərəviz, cəfəri, sarımsaq, reyhan, zəfəran və ya fenuqrik kimi ədviyyatlarla hazırlanmış pastanı əhatə edən qızardılmış badımcan və ya brinjal dilimlərindən ibarət olur. Bu, bütün Gürcüstanda yeyilən və demək olar ki, həmişə üzərinə bir neçə nar dənəsi qoyulan yeməkdir.
Ostri qış üçün ideal gürcü yeməklərindən biridir. Bu, ədviyyatlı mal əti güveçdir: bütün Gürcüstanda yeyilən bu yeməyi bişirmək üçün ət kublarını su və dəfnə yarpağı ilə qazana əlavə etmək lazımdır. Ayrı bir qabda qızardılmış soğan, blenderdən çəkilmiş üç və ya dörd pomidor və üç yemək qaşığı qızardılmış pomidordan hazırlanır. Yaxşı qızardıqdan sonra ətin üzərinə əlavə edilir və üzərinə kilantro, cəfəri əlavə edilir.
Kubdari 2015-ci ilin mart ayından Gürcüstanın Qeyri-Maddi İrs siyahısa əlavə edilən yeməkdir. Və bu bizə səbəb verir ki, onu gürcü milli yeməkləri siyahısına əlavə edək. Bu tip köftələr ölkənin şimal-qərbindəki Svanetiyanın dağlıq bölgəsində yaranıb və donuz, mal və ya quzu əti ilə yanaşı çox ədviyyatlı sousla hazırlanır. Reseptə uyğun olaraq ət birbaşa sobada bişirilir və üzərinə soğan, sarımsaq, qırmızı bibər, zirə, keşniş və fenuqrik əlavə edilir. Bəzi portallarda deyilir ki, bu tortu hazırlamağın orijinal üsuluna sirr toxumu və ya yarpaqları da daxildir, lakin bunu ancaq yeməyi hazrayanlar deyə bilər.
Gürcü mətbəxi içərisində olan desertləri də unutmaq olmaz. Bu kiçik qastronomik bələdçidə siz Qafqaz ölkəsinin ən ənənəvi şirniyyatlarından biri olan çurçxelanı qaçıra bilməzsiniz. Kolbasa formasına bənzəsə də, əsas inqrediyentləri üzüm şirəsi, qoz, yulaf, un, bal və ya şəkərdir. Onun xüsusi forması, qoz-fındıqların un, şəkər və şirniyyat ilə bir qazana bir neçə dəfə daxil edilən davamlı bir iplə kəsilməsi ilə bağlıdır. Gürcüstanda insanların şirinlik baxımından başqa ölkələrdən fərqli anlayışları var, məsələn, tipik desertlərində şokolad o qədər də çox deyil.
Mçadi qarğıdalı unu və pendirdən hazırlandığından tipik çörəyi əvəz edən çörək hesab olunur. Keçmişdi insanlar buğda tapa bilməyəndə və ya onu almağa pul çatmadığı dövrdə yaranmışdır. Bu, hələ də ənənəvi gürcü yeməklərinin ayrılmaz hissəsidir.
İndi siz gürcü mətbəxinə hansı mədəniyyətlərin təsir göstərdiyini və sınamaq üçün ən yaxşı 10 yerli yeməyin hansı olduğunu bilirsiniz. Gürcüstan vizası almaq və səyahətinizdən həzz almaq üçün sadəcə müraciət etməlisiniz!