İlk səfirliklə Mona Lizanın ortaq nöqtəsi nədir?

“Quşlar şanslıdır, çünki onların sərhədləri keçmək üçün vizaya ehtiyacı yoxdur.“

Bu sitatı söyləyən adamın kim olduğunu xatırlamıram, amma neçə dəfə quş olmaq istədiyimi yaxşı xatırlayıram. Bir sözlə, viza prossesi stresslidir. Ən güclü pasportlara sahib ölkələrin vətəndaşı deyilsinizsə, səfirliklər təsdiq möhürünü vurana qədər sizi yoracaqlar. Doldurmağınız üçün o qədər sənəd qoyacaqlar ki, sizin səyahətə çıxmaq üçün olan ilkin həvəsiniz itəcək.

Bir çox üz ifadəsi alacaqsınız və qan təzyiqiniz şaxə qalxacaq. Bunun bir səbəbi var. Onu viza adlandırırlar. Mən isə cəfəngiyat adlandırıram. Ancaq onsuz da dünya cəfəngiyyatın bir müddət sonra məna kəsb etdiyi yerdir...

İlk viza

Düşünürəm ki, mənim ilk viza təcrübəm çətin deyildi. Türkiyəyə getməyim lazım idi. Azərbaycan və Türkiyə qardaş ölkələr olsa da, 60 günlük turistik viza almaq üçün Türkiyə Respublikasının Səfirliyinə getməyimiz lazım gəlirdi. Binanın içinə girmək üçün səhər saatlarında 3 saat növbə gözləməyimdən bəhs etməyəcəm. Bu 2006-cı il idi. İndi çox şey dəyişib. Məsələn, indi Türkiyə vizasına ehtiyac yoxudr və indi daha az gözləməli oluruq. Ancaq bu, ölkədən-ölkəyə dəyişir.

Çətinliklə əldə etdiyim vizalar İrlandiya və İsveçrə vizaları idi, çünki prossesin nəticəsi və viza almaq ehtimalı barəsində heç bir fikrimiz yox idi. İşin gülməli tərəfi isə İrlandiya səfirliyinin razılıq verməsi, amma Türkiyədəki (Azərbaycanda konsulluq şöbəsi yox idi.) tətil və lojistik problemlərə görə 2-3 gün gecikməsi idi. Biz konfransı qaçırdıq. Bu viza mənim üçün baş tutmayan bir hadisənin həm acı, həm də şirin xatirəsidir.

İsveçrə vizası ilə bağlı prosess isə tam olaraq qladiatorların döyüşünə bənzəyirdi. İsveçrə rəsmilərindən “bəli” cavabını almaq üçün mümkün olan hər şeyi etdim və uçuşuma bir gün qalmış müsbət cavab aldım. Viza üçün tələblərdən və çəkdiyim çətinliklərdən ibarət siyahını burada qeyd etməyimə ehtiyac yoxdur. İşlədiyiniz zaman ofisdən çıxmağa vaxtınız olmur. Boş vaxtınız olanda isə bu vaxtı növbə gözləmək və ya qəribə suallar siyahısını doldurmaqla keçirtmək istəmirsiniz. Bütün bunlar yalnızca sərhədi keçə bilmək üçün edilir. Yeni yerlər görmək üçün. Onlara yenidən səyahət etmək üçün. Yaşamaqdan zövq almaq üçün. Ya da təcili ehtiyac üçün. Bütün hallarda səfirliklərin qapısını döyürük. Bütün hallarda yuxarıda, göylərdə azadlıqla uçan quşlara baxırıq.

Səfirlik nədir?

Bu bloqu yazarkən, ağlımda bir çox sual yaranır. Səfirlik nədir və necə oldu ki, bu səfirliklər dünyanın hər yerinə yayıldı?

Səfirlik sözünün etimologiyası latıncadan "ambactus" sözündəndir. Mənası xidmət etmək deməkdir. Səfirlik xidmət göstərilən yer, səfirlər isə xidməti göstərənlərdir. Ən azından əvvəllər belə hesab olunurdular. İndiki zamanda isə onlar daha çox, konsulluq əməliyyatları ilə giriş və çıxışları filtləməyə çalışan mühafizəçilərə bənzəyirlər. Səfirliklər isə kimin girəcəyinə və kimin kənarda qalacağına qərar verən qalaya bənzəyir.

Milyonlarla insan qanuni və ya əksər hallarda qanunsuz şəkildə digər ölkələrə miqrasiya etməyə çalışır və beləcə gərginlik yaranır. Bunların hamısı isə daha çox şərtlərə səbəb olur və turistik təcrübədən alınacaq zövqə də təsirini göstərir. Əlbəttə yaxşı şeylər də mövcuddur. Əgər siz razılıq alsaz və vizanızı əldə etsəz, nailiyyətinizdən irəli gələn sevinc hissini yaşayırsınız. Pasportunuzu nəzarətçiyə verdiyiniz zaman qürurla və bayram havası ilə gülümsəyirsiniz. Nəzarətçi sənə sərt baxışlarla baxır, amma bilirsən ki, bu onun işidir. Bilirsiniz ki, ciddi sima sehrli cümləni deyəcək:

“Ölkəmizə xoş gəlmisiniz.”

Mona Viza

Başlığı oxuyanlar "Mona Viza" hissəsini gözləyirlər. O zaman bundan bəhs edək. Mona Liza Fransadadır. Hər il insanlar bu gözəlin ətrafına toplaşaraq onun üzünə baxırlar. Fransa hökuməti bu əsəri milyard dollarlıq qiymətə asanlıqla sata bilər, baxmayaraq ki, əslində bu rəsm italyan mənşəlidir. Daha dəqiq desək, rəsmin mənşəyi Milandan gəlir. Milanın məsuliyyətini üstləndiyi tək şey Mona Lisa deyil. Bu şəhər dünyadakı ilk səfirliyin də vətənidir. İtalyanlar İntibah dövründə çox önə çıxmışdı. İtaliya sənət və insanlığın gedişatını dəyişdirən bir çox sənətkarın doğulduğu yerdir. Ancaq indiki qlobal səfirlik şəbəkəsi üçün birbaşa məsuliyyət daşıdıqlarını heç təsəvvür etməzdim. Əslində, Makiavellinin “Şahzadə” əsərini oxuyanlar bunu asanlıqla təxmin edə bilər.

Hər hansı bir ölkənin diplomatik varlığı əlaqələrin qurulması üçün vacibdir. "Vestfaliya sülhü" müqaviləsindən sonra Avropa İtaliyanın diplomatiyasını tətbiq etməyə qərar verdi.

Səfirliklərin vətəni - Milan

Milan Leonardonun öz şah əsərlərini yaratdığı yerdir. Bu şəhər Mikelancelo ilə Da Vinçi arasındakı şiddətli rəqabətin baş tutduğu yerdir. İki dahi üçün ofisində tarixi bir rəsm döyüşü təşkil edən Milan qubernatoru idi. Onlara bu rəsm döyüşü üçün otağın yarısı verilmişdi. Vazari və başqaları iddia edirdi ki, Da Vinçi Mikelancelonun qələm ustalığına emosional cəhətdən dözə bilmədi və beləcə ölkəni tərk etdi. Mən bu dahinin bir səfirlik binası qarşısında dayanıb vizasının verilməsini gözlədiyini təsəvvür edirəm. Mən onun Mona Liza-sını möhkəm tutub ətrafa necə baxdığını təsəvvür edirəm. Sərhəd nəzarətçisinin onun əşyalarını necə yoxladığını və Fransaya səyahət etməsinin səbəblərini soruşmasını xəyal edirəm. Ancaq bu şəxs Da Vinçi idi. Fransa kralı onu şəxsən dəvət etmişdi. Yəni bu, viza prossesi üçün böyük bir rahatlama deməkdir. Da Vinçi Fransaya məğlubiyyətin acı xatirələri və möhtəşəm bir geri dönüş ümidi ilə gəlmişdi. O bunu öz “Gran Cavallo”-su ilə bacardı. Ancaq heykəl Milana hücum edən fransız əsgərləri tərəfindən məhv edildi. Mikelancelonun buna sevindiyini düşünürəm. Bəlkə də kədərlənmişdi. Kitablarımın birində hər iki sənətkarın öz versiyasını təsvir etməyə çalışıram. Diplomatiya yalnız müharibələr arasında sülhü təmin etmək deyil, həm də insanlığın dəyərlərini bərpa etməkdir. ABŞ-ın Milandakı səfiri həmin heykəli bərpa etdirdi.

Son söz

Bu gün insanlar Mona Liza-nı görəndə həyəcan hissi keçirirlər. Fransaya viza almaq üçün mübarizə aparan hər kəs çəkdiyi çətinlikləri unudur. Onlar anı yaşayırlar. Onun gülümsəməsini görürlər. Artıq onlar orijinal "Mona Viza"-nın sahibləridir. Bu vizanın sona çatma tarixi yoxdur. Bu viza həmişə turistlərin yanında olacaq.

Diplomatiya qəribə bir anlayışdır. O, Səfirliklər yaradır. Yeni təlimatlar yaradır. “Olmazları” yaradır. Digər tərəfdən isə bizə dünyamızı görmək şansı üçün mübarizə aparmaq şansı verir. Sərhədləri aşmaq, sənəti birbaşa yaradıcısından görmək şansını.

"Qoy quşlar xoşbəxt bir şəkildə uçsunlar və insanlar Luvr kimi yerləri ziyarət edərək Lizanın gözəlliyini görüb onun əbədi təsdiqini alsınlar."